Τηλεβοήθεια

Πρόγραμμα παροχής υπηρεσιών Τηλεφροντίδας

Ο όρος «Τηλεφροντίδα» (Telecare) εκφράζει ένα σύνολο υπηρεσιών οι οποίες, με την βοήθεια της τεχνολογίας, προσφέρουν την δυνατότητα της εξ αποστάσεως παροχής παρακολούθησης και αδιάκοπης κατ’ οίκον φροντίδας. Βασικός στόχος είναι να παρέχουμε στον ωφελούμενο υπηρεσίες, οι οποίες παραδοσιακά παρέχονται σε νοσοκομεία, ΜΦΗ ή άλλες παρόμοιες δομές, ώστε ο ίδιος να διατηρεί, να βελτιώνει ή να ανακτά την υγεία του, παραμένοντας στον τόπο διαμονής του. Απευθύνεται κυρίως σε ανθρώπους οι οποίοι ανήκουν σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες όπως ηλικιωμένους και άτομα που πάσχουν από χρόνια προβλήματα υγείας.

Ο απαραίτητος εξοπλισμός για την παροχή των υπηρεσιών περιλαμβάνει μια κεντρική μονάδα και έναν ή περισσότερους ραδιοπομπούς σήμανσης κινδύνου. Ο εξοπλισμός εγκαθίσταται στην οικία του ωφελούμενου και σε οποιαδήποτε περίπτωση κινδύνου συνδέεται με το κέντρο διαχείρισης επειγόντων περιστατικών (εφεξής ΚΔΕΠ) και δίνει την δυνατότητα στον ωφελούμενο να συνομιλήσει απευθείας με τους χειριστές του Κέντρου. Η κεντρική μονάδα συνδέεται με αισθητήρες όπως, διαγνωστικά μηχανήματα, συσκευές παρατήρησης δραστηριότητας, φορητές συσκευές κλήσης βοήθειας, αισθητήρες πτώσης και ανιχνευτές περιβαλλοντικών κινδύνων οι οποίοι πραγματοποιούν αυτόματα κλήση βοήθειας σε περιπτώσεις κινδύνου ή έκτακτης ανάγκης. Το ΚΔΕΠ λειτουργεί αδιάκοπα ( 24 ώρες / 365 ημέρες) και δέχεται τα αυτοματοποιημένα σήματα των αισθητήρων και τις κλήσεις των χρηστών.

Οι χειριστές του ΚΔΕΠ ανταποκρίνονται άμεσα καλώντας, ανάλογα με την φύση του περιστατικού, την απαραίτητη υπηρεσία άμεσης βοήθειας ή τους φροντιστές του ωφελούμενου. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, η επικοινωνία του χρήστη με τον χειριστή του ΚΔΕΠ είναι αμφίδρομη και σε ανοιχτή ακρόαση, μέσω της κεντρικής μονάδας. Ο χειριστής μας, μέσω εξειδικευμένου λογισμικού, αποκτά πρόσβαση σε σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την κλήση, όπως π.χ από ποιόν αισθητήρα προέκυψε αυτή. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να δράσει άμεσα αφού έχει σχηματίσει εικόνα για το τι συμβαίνει στον χρήστη ακόμη και αν εκείνος αδυνατεί να επικοινωνήσει.

Περιγραφή της εφαρμογής:

Η εφαρμογή ξεκινάει με την εγκατάσταση της συσκευής επικοινωνίας στο σπίτι του ωφελούμενου. Η συσκευή επικοινωνίας συνδέεται στην γραμμή του σταθερού τηλεφώνου της οικίας και τροφοδοτείται με ρεύμα από μια απλή οικιακή παροχή ρεύματος (πρίζα).

Ο ωφελούμενος εφοδιάζεται με το βραχιόλι/κουμπί κλήσης έκτακτης ανάγκης. Εφόσον πιεστεί το κουμπί, η συσκευή επικοινωνίας κάνει την κλήση προς το κέντρο διαχείρισης επειγόντων περιστατικών της εταιρείας μας και λειτουργεί στην ουσία σαν ένα τηλέφωνο ανοιχτής ακρόασης μέσω του οποίου ο ωφελούμενος επικοινωνεί αμφίδρομα με το προσωπικό του κέντρου.

Όταν πραγματοποιηθεί η κλήση προς το κέντρο, ο εκάστοτε χειριστής μας, μέσω εξειδικευμένου λογισμικού αποκτά πρόσβαση στην ψηφιακή καρτέλα του ωφελούμενου η οποία περιέχει τις απαραίτητες πληροφορίες που θα χρειαστεί ο χειριστής προκειμένου να ενεργήσει αναλόγως με την φύση του περιστατικού. Οι πληροφορίες αυτές εκτός από τα στοιχεία του ωφελούμενου, περιλαμβάνουν τα ελάχιστα απαραίτητα δεδομένα ιατρικού ιστορικού τα οποία χρειάζονται οι διασώστες του ΕΚΑΒ προκειμένου να αντιμετωπίσουν το περιστατικό με την μέγιστη αποτελεσματικότητα και τα στοιχεία επικοινωνίας των φροντιστών/συγγενών του ωφελούμενου.

Η κλήση συνδέεται με το κέντρο μας σε λιγότερο από 20 δευτερόλεπτα οπότε ο χειριστής μας μιλάει με τον ωφελούμενο και αναλόγως με την φύση του περιστατικού καλεί το ΕΚΑΒ, την Αστυνομία, την Πυροσβεστική ή/και τους φροντιστές/συγγενείς που όρισε ο ωφελούμενος κατά την εγγραφή του στην δράση.

Οι χειριστές του κέντρου δεν σταματούν να παρακολουθούν το περιστατικό μέχρι να ειδοποιηθούν όλοι όσοι, είναι απαραίτητοι για την αντιμετώπιση του.

Εξοπλισμός και Τεχνολογικές δυνατότητες

Η εγκατάσταση εξοπλισμού για την παροχή των υπηρεσιών τηλεφροντίδας περιλαμβάνει δύο κατηγορίες συσκευών:

Μονάδες επικοινωνίας και αποστολής δεδομένων. Οικιακές ή Κινητές
Συσκευές σήμανσης κινδύνου (Triggers)

Μονάδα επικοινωνίας:

Οι μονάδες επικοινωνίας αποτελούν το σημείο διασύνδεσης του χρήστη και της οικιακής εγκατάστασης με το ΚΔΕΠ. Η ανταλλαγή δεδομένων των κεντρικών μονάδων με το κέντρο διαχείρισης μπορεί να γίνει αναλογικά ή/και ψηφιακά μέσω δικτύων GSM, GPRS, σταθερής, κινητής και VoiP τηλεφωνίας. Η μεταφορά δεδομένων γίνεται μέσω συγκεκριμένων πρωτοκόλλων επικοινωνίας τα οποία χρησιμοποιούνται αποκλειστικά από συσκευές και λογισμικά διαχείρισης κοινωνικών υπηρεσιών.

Όλες οι εγκατεστημένες περιφερειακές συσκευές συνδέονται ασύρματα (σε συχνότητες αποκλειστικής χρήσης συστημάτων τηλεφροντίδας) με την μονάδα επικοινωνίας η οποία σε περίπτωση σήμανσης κινδύνου μεταδίδει στο λογισμικό του ΚΔΕΠ απαραίτητες τεχνικές πληροφορίες (όπως, ταυτότητα μονάδας, αναγνώριση της συσκευής η οποία σηματοδότησε τον κίνδυνο κ.α) ενώ ταυτόχρονα πραγματοποιεί άμεση κλήση παρέχοντας την δυνατότητα αμφίδρομης φωνητικής επικοινωνίας (σε ανοιχτή ακρόαση) του χρήστη της υπηρεσίας με τον χειριστή του ΚΔΕΠ.

Συσκευές σήμανσης κινδύνου (Triggers)

Οι συσκευές φέρονται (wearables) από τον χρήστη είτε στον καρπό -σαν ρολόϊ- ή στον λαιμό – σαν κρεμαστό. Η διεπαφή τους αποτελείται συνήθως από δύο πλήκτρα κλήσης βοήθειας και ενδεικτικές λυχνίες. Ο χρήστης, σε οποιαδήποτε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, απειλής ή κινδύνου πιέζοντας το πλήκτρο της συσκευής καλεί σε βοήθεια και έρχεται σε επαφή με το ΚΔΕΠ χωρίς να χρειαστεί οποιαδήποτε άλλη περίπλοκη πνευματική ή σωματική ενέργεια από μέρους του. Οι συσκευές που έχουμε πλέον στην διάθεση μας έχουν την δυνατότητα ανίχνευσης πτώσης του φέροντα και αυτόματης κλήσης προς το ΚΔΕΠ ακόμη και αν ο χρήστης αδυνατεί να πιέσει το πλήκτρο μόνος του.

Διαχείριση περιστατικών

Η ταχύτητα αξιολόγησης και ορθής διαχείρισης ενός περιστατικού από το ΚΔΕΠ είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ροή και την ποιότητα των πληροφοριών που λαμβάνουν οι χειριστές του. Η δυνατότητα λήψης διαφόρων πληροφοριών από τους αισθητήρες και την κεντρική μονάδα σημαίνει ότι ο χειριστής λαμβάνει αξιόπιστες πληροφορίες, σχετικά με το συμβάν ή/και την κατάσταση του χρήστη, γρηγορότερα χωρίς να βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στην ικανότητα/δυνατότητα του χρήστη να περιγράψει το τι συμβαίνει. Ενώ η διεπαφή (UI) του λογισμικού στον σταθμό εργασίας του χειριστή προβάλει όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες με τρόπο ευκολονόητο και πρακτικό. Τέλος, υπάρχουν καθιερωμένα πρωτόκολλα διαχείρισης ώστε η υπηρεσία να παρέχεται με τρόπο ο οποίος εξασφαλίζει την ορθή διαχείριση και την αποφυγή ανθρωπίνων λαθών (κρίσης, κατανόησης κτλ.).

Σημαντικός παράγοντας στην ορθή παροχή των υπηρεσιών τηλεφροντίδας είναι η αδιάκοπη λειτουργία του ΚΔΕΠ. Η εξασφάλιση εφεδρειών για όλες τις δομές είναι απαραίτητη. Το ΚΔΕΠ είναι ενεργειακά ανεξάρτητο καθώς είναι εξοπλισμένο με εφεδρική γεννήτρια παραγωγής ρεύματος. Οι γραμμές επικοινωνίας μπορούν να εκτραπούν άμεσα σε εναλλακτικούς χώρους, σε περίπτωση φυσικής καταστροφής, ενώ το λογισμικό διαχείρισης διατηρεί εφεδρικά αντίγραφα σε ασφαλείς cloud servers δίνοντας μας την δυνατότητα για άμεση αποκατάσταση της υπηρεσίας ακόμη και σε περίπτωση καταστροφής των φυσικών τερματικών. Τέλος την ασφαλέστερη δικλείδα ασφαλείας αποτελεί η ύπαρξη δεύτερης απομακρυσμένης και πλήρως λειτουργικής εγκατάστασης ΚΔΕΠ.

Οφέλη της δράσης

Η πολύχρονη και εκτεταμένη χρήση υπηρεσιών τηλεφροντίδας σε χώρες της Ευρώπης και της βόρειας Αμερικής μας προσφέρει αρκετή εμπειρία και μια πλούσια βάση δεδομένων σχετικά με την αποτελεσματικότητα και τα οφέλη που προκύπτουν για τον πολίτη, τις κοινωνικές και κρατικές δομές από την εφαρμογή τέτοιων δράσεων. Σχετικές πληροφορίες προκύπτουν από αρκετές μελέτες οι οποίες διεξάγονται από ακαδημαϊκά ιδρύματα και ανεξάρτητους οργανισμούς οι οποίοι έχουν ως στόχο την ανάπτυξη βιώσιμων μοντέλων παροχής υπηρεσιών κοινωνικής πρόνοιας και υγείας σε κοινωνίες οι οποίες παρουσιάζουν τις ίδιες δημογραφικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και στην Ελλάδα (μείωση οικονομικά ενεργού πληθυσμού, αύξηση του μέσου όρου ηλικίας κ.α) με όλα τα προβλήματα που συνεπάγονται.

Πρακτικά η χρήση συστημάτων Τηλεφροντίδας προσφέρει την πρωτοποριακή για τα Ελληνικά δεδομένα δυνατότητα παροχής ουσιαστικής και άμεσης βοήθειας στον χρήστη σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Παράλληλα μας δίνει για πρώτη φορά την δυνατότητα να παρέχουμε συνεχόμενη υποστήριξη στο σπίτι, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του χρήστη, ενώ αποτελεί σημαντικό μέσο για την υλοποίηση των στόχων της εθνικής στρατηγικής για την υγεία. Τέλος, η δράση αυτή απευθύνεται κυρίως σε ένα κομμάτι του πληθυσμού το οποίο έχει πληγεί σημαντικά από την οικονομική κρίση, αντιμετωπίζει αντικειμενικές δυσκολίες πρόσβασης σε σημαντικές πληροφορίες και προσαρμογής στην χρήση νέων τεχνολογιών σε τομείς που επηρεάζουν την καθημερινότητα του σε μεγάλο βαθμό. Οι άνθρωποι αυτοί βιώνουν στην ουσία έναν ακούσιο κοινωνικό αποκλεισμό ο οποίος μπορεί να καταπολεμηθεί με τις δυνατότητες που μας προσφέρει η τεχνολογία της Τηλεφροντίδας.

Οφέλη για τον χρήστη

Η υπηρεσία Τηλεφροντίδας έχει άμεσο αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή του χρήστη, τόσο σε ψυχολογικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Οι άνθρωποι άνω των 65 ετών αρχίζουν να παρουσιάζουν αυξημένες πιθανότητες πτώσης μέσα στο σπίτι, πιθανότητες οι οποίες αγγίζουν το 50% μετά τα 80 έτη. Πτώσεις οι οποίες αποτελούν την πρώτη αιτία θανάτου από ατύχημα στους ηλικιωμένους. Με δεδομένη την πιθανότητα τραυματισμού ή έστω την δυσκολία μετακίνησης ως αποτέλεσμα μιας πτώσης ο ηλικιωμένος βιώνει καθημερινά το άγχος και τον φόβο ενός ατυχήματος. Πολύ περισσότερο δε, άνθρωποι οι οποίοι έχουν βιώσει παρόμοιο περιστατικό οι οποίοι στην πλειοψηφία τους αναφέρουν ότι αλλάζουν/περιορίζουν την καθημερινή τους δραστηριότητα ως αποτέλεσμα του φόβου μην τους ξανασυμβεί κάποιο ατύχημα.

Η ύπαρξη εύκολου τρόπου κλήσης βοήθειας με μια κίνηση, η δυνατότητα ανίχνευσης περιβαλλοντικών κινδύνων, πτώσης και αυτόματης ειδοποίησης του ΚΔΕΠ, δημιουργεί αίσθηση ασφάλειας και αυτοπεποίθησης στον χρήστη. Του επιστρέφει ένα μεγάλο κομμάτι ανεξαρτησίας και ελέγχου της καθημερινότητας του μειώνοντας ταυτόχρονα τον καθημερινό φόβο και την ανασφάλεια. Ως αποτέλεσμα, παρατείνεται ο χρόνος ανεξάρτητης διαβίωσης του ωφελούμενου στο σπίτι, μεταθέτοντας την ανάγκη για οικιακή φροντίδα ή διαμονή σε κάποια ΜΦΗ στο μέλλον. Τέλος, ο άνθρωπος γίνεται πλέον περισσότερο δραστήριος, γεγονός το οποίο εξ’ ορισμού βελτιώνει την πνευματική και σωματική του υγεία.

Τα παραπάνω εκτός από του πιθανού ωφελούμενου έχουν άμεσο αντίκτυπο και στα μέλη της οικογένειας του, οι οποίοι μοιράζονται τους φόβους, τις ανησυχίες και πολλές φορές τα οικονομικά βάρη του ανθρώπου τους. Αναλόγως μοιράζονται και όλα τα ευεργετικά αποτελέσματα της Τηλεφροντίδας.

Σε επίπεδο υγείας ο χρήστης επωφελείται από την ταχύτητα ειδοποίησης των κατάλληλων αρχών σε περίπτωση τραυματισμού ή κινδύνου. Ο χρυσός κανόνας λέει ότι η γρήγορη ιατρική αντιμετώπιση ενός τραυματισμού αυξάνει σε μεγάλο βαθμό τις πιθανότητες επιβίωσης του θύματος ενώ μειώνει τον χρόνο αποθεραπείας και τις μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία του. Ως εκ τούτου προκύπτει σημαντικό οικονομικό όφελος για τον χρήστη και την οικογένεια του.

Η γρήγορη και πληρέστερη αποθεραπεία σημαίνει:

Λιγότερα άμεσα έξοδα για περίθαλψη και νοσηλεία.
Μείωση των ημερών νοσηλείας στο νοσοκομείο.
Λιγότερα μακροπρόθεσμα έξοδα αποκατάστασης.
Αποφυγή ενδεχόμενης ανάγκης έξω-νοσοκομειακής περίθαλψης.

Οφέλη για τις κρατικές δομές κοινωνικής πρόνοιας

Ασχέτως της διάρθρωσης των δομών κοινωνικής πρόνοιας της εκάστοτε κοινωνίας, έχει παρατηρηθεί ότι η χρήση υπηρεσιών Τηλεφροντίδας εξασφαλίζει σημαντικά κοινωνικά και οικονομικά οφέλη για τους πολίτες και τις κρατικές δομές. Μελέτες που έχουν διεξαχθεί τα τελευταία 15 χρόνια από ακαδημαϊκούς φορείς και ανεξάρτητους οργανισμούς ερευνών σε διάφορες χώρες της Ευρώπης όπου προσφέρονται αντίστοιχες υπηρεσίες στους πολίτες, επιβεβαιώνουν αυτές τις προσδοκίες. Ο μεγαλύτερος όγκος πληροφοριών για την Ευρώπη προέρχεται από την Μεγ. Βρετανία η οποία είναι πρώτη στην χρήση υπηρεσιών Τηλεφροντίδας. Σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας Deloitte η οποία δημοσιεύτηκε το 2012 με τίτλο: «πρωτοβάθμια φροντίδα: μια διαφορετική προσέγγιση. Τηλεφροντίδα και τηλεϊατρική – η καθοριστική αλλαγή στην υγεία και την κοινωνική πρόνοια»⁴ μια από τις βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε, είναι η σταδιακή αύξηση του μέσου όρου ηλικίας του πληθυσμού τους. Σήμερα οι δημογραφική ομάδα των 65+ αποτελεί κατά μέσο όρο το 19-20% του συνολικού πληθυσμού. Η μείωση όμως των δεικτών γονιμότητας και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής θα έχει ως αποτέλεσμα το 2050 οι άνθρωποι άνω των 65 ετών να αποτελούν περισσότερο από το 30% του πληθυσμού της Ευρώπης. Γεγονός το οποίο αναμένεται να επιβαρύνει σημαντικά τους κρατικούς προϋπολογισμούς. Με τα σημερινά δεδομένα η κάλυψη των αυξημένων αυτών αναγκών φαντάζει αδύνατη. Αυτό που προκύπτει από την έρευνα είναι πως τα οφέλη από την παροχή υπηρεσιών Τηλεφροντίδας σε μαζική κλίμακα μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικές μειώσεις της κρατικής δαπάνης για την παροχή υπηρεσιών υγείας, κοινωνικής φροντίδας και πρόνοιας. Σύμφωνα με την μεγαλύτερη ως τώρα τυχαιοποιημένη έρευνα για την αποτελεσματικότητα της Τηλεφροντίδας με ~6000 συμμετέχοντες από τρεις δήμους της Μεγάλης Βρετανίας παρατηρήθηκαν τα εξής:

Μείωση θνησιμότητας κατά 45%
Μείωση των κλήσεων στην τοπική υπηρεσία άμεσης βοήθειας κατά 14%
Σημειώθηκε μείωση των περιστατικών στα τμήματα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων κατά 20%
Παρατηρήθηκε μείωση των ημερών νοσηλείας κατά 14%

Τα ευρήματα από την έρευνα αυτή οδήγησαν το Βρετανικό Σύστημα Υγείας (NHS) στην εξαγγελία του προγράμματος «3 εκατομμύρια ζωές» το οποίο έχει ως στόχο την παροχή υπηρεσιών Τηλεφροντίδας και τηλεϊατρικής σε 3 εκατομμύρια ωφελούμενους μέχρι το 2017. Παρόμοια ευρήματα προέκυψαν από έρευνα που διεξήχθη από την εταιρεία ερευνών FACE και του University College του Λονδίνου όπου κατέγραψαν εξοικονόμηση ύψους μέχρι και 19,4% του συνολικού ετήσιου προϋπολογισμού πρόνοιας των τοπικών δήμων.

Τα παραπάνω επιβεβαιώνονται από στοιχεία που προκύπτουν μέσω έρευνας που διεξήχθη για λογαριασμό της ΕΕ σχετικά με τα πιθανά οικονομικά οφέλη από την χρήση υπηρεσιών Τηλεφροντίδας σε μεγάλη κλίμακα. Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν στοιχεία και βιβλιογραφία από υφιστάμενες δομές Τηλεφροντίδας σε διάφορες χώρες της ΕΕ. Τα συμπεράσματα ήταν ότι μπορεί να επιτευχθεί πολύ σημαντική ετήσια εξοικονόμηση ύψους δισεκατομμυρίων ευρώ σε ευθεία αναλογία με την κλίμακα στην οποία θα χρησιμοποιηθούν οι σχετικές υπηρεσίες.

Στόχευση της δράσης

Η ηλικιακή ομάδα στην οποία ανήκει η συντριπτική πλειοψηφία των ωφελούμενων παγκοσμίως είναι η άνω των 65 ετών. Ανεξάρτητα από την κατάσταση της υγείας του ανθρώπου, στην ηλικία αυτή εμφανίζεται συνήθως, σε διαφορετικό φυσικά βαθμό για τον καθένα, η ανάγκη κάποιας μορφής υποστήριξης στην καθημερινή διαβίωση. Η εμπειρία έχει δείξει επίσης ότι οι υπηρεσίες Τηλεφροντίδας είναι πλέον απαραίτητες σε ηλικιωμένους που μένουν μόνοι ή κατοικούν σε απομακρυσμένες κοινότητες με περιορισμένη πρόσβαση σε δομές πρόνοιας, όπως και σε ανθρώπους, ανεξαρτήτου ηλικίας, οι οποίοι πάσχουν από χρόνια προβλήματα υγείας ή παρουσιάζουν αυξημένη πιθανότητα πτώσης ή/και ατυχήματος, παροδικά ή μόνιμα. Ως εκ τούτου ενδείκνυται, κατά την διαδικασία επιλογής ωφελούμενων, να δοθεί προτεραιότητα σε ηλικιωμένους που ζουν μόνοι, αντιμετωπίζουν χρόνια προβλήματα υγείας, έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε δομές υγείας και δεν έχουν τους απαιτούμενους πόρους για την εξασφάλιση πλήρους κατ’ οίκον φροντίδας.